چکیده: از مهم‌ترین آموزه‌های دین مبین اسلام که در واقع جلوه‌گری غایت‌مندی تاریخ می‌باشد نظریه جامع و کامل«نجات‌گرایانه» دین، یعنی«آموزه مهدویت» است. این آموزه آینه تمام نمای پیش‌گویی وحیانی دین اسلام و آینده‌ای حتمی، روشن، فراگیر، مطلوب و موعود امم است. این مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی می کوشد تا مبانی نظری و ابعاد تکامل را در نظام معنایی اسلام شناسایی کند. مقاله با مفروض گرفتن این نکته که اندیشه مهدویت فرجام متعالی و شکوهمند آینده جهان و سرمنزل متعالی و متکامل تاریخ بشری از دیدگاه اسلام می باشد. به معنا شناسی تکامل در اسلام می پردازد.بررسی کارکردهای پیوند مطالعات مهدوی و فلسفه نظری تاریخ،آغازگاهی است که نویسنده برای ارائه تصویری روشن از بحث برمی گزیند.بازگرداندن هویت واقعی آموزه مهدویت به چارچوب استانداردهای برخواسته ازفرهنگ دینی وگذر ازرویکرد منفعل به رویکرد فعال درعرصه مطالعات مهدوی ازمهم ترین فواید این پیوند برشمرده شده است. نگارنده ابتنای بر ربوبیت الهی، غلبه حق در فرجام ستیزش تاریخی و تأثیر اراده های انسانی در تکامل تاریخ را مهم ترین انگاره های اسلامی در تبیین اندیشه تکامل تاریخ در اسلام برمی شمارد.وفضیلت محوری،عقل گرایی،آرمان گرایی،فراگیری، جامعیت و ...ازجمله یافته های کاوش نویسنده درویژگی های جامعه متکامل عصرظهورمی باشد. واژگان کلیدی: فلسفه نظری تاریخ، آموزه مهدویت، تکامل و پیشرفت.